Pagbantay, ayaw pagdanghag kon buot kang mohimamat sa balak.
Daghan ra ba kaayo’g nawong ang iyang mga pulong. Nag-ugom og mga buak nga bildo, nag-aso ang iyang dila: wala’y kalainan
sa managhigugma nga misalikway sa kamingaw ug kalisang, nag-bayloay sa ilang gininhawa samtang nahimong samin sa isig usa ang ilang lawas nga nagsinaw sa ilang singot. Wala’y kalainan sa paghot sa iro ilawom sa kagabhion ang gisumbong sa magbabalak nga gihuboan sa mga bakak samtang nangliki ang iyang antipara atul sa pagtakdol sa iyang pag-inusara.
Pagmatngon kon buot kang makighilawas sa pasumbingay nga nagkiay-kiay luyo sa kahilum: wala’y kalainan
sa huni ug kundat sulod sa dughan duyog sa tinagong tunob sa kawatan. Kon siya imong masakpan, nagpasabot kini nga ikaw andam na modawat sa bisan unsang hagit batok sa kangitngit samtang
ang balak-- nangahas lagbas sa imong kalimutaw— nangidhat ug nagpatin-aw kon unsaon paghulat.
Dili matugkad ang kauhaw sa adlaw. Iyang dila nag-aso sa pagsupsop— sama sa masuso— sa atong singot nga mibanaw ug buot molapaw sa dagat.
Nagsungkod sa baybayon, ang beterano sa karaang gubat gihagit sa katawa sa mga kataw. Ang ilang mga tutoy mipatubod sa iyang laway, miawas sa iyang ngabil nga nangliki karon sa tinghunas sa iyang taghoy.
Nangalisngaw ang gilawmon sa iyang panghupaw. Iyang natilawan ang parat nga huyohoy nga huyopon unya sa aso sa mga panghaw ug tambutso sa dakbayan diin nagbanaw ang kabugnaw sa dugo samtang nag-agasang gatas gikan
sa ngabilsa mga bag-ong gipangtuli nga karon naglawod ang kahidlaw sa pagdasdas, wala’y pagdumili sa pakighilawas sa mga balod nga nagbukal-bukal gihapon hangtod ug bisan ang adlaw malumsan.
Dili maila iyang dagway, nabulhog ug nabulit sa bun-og. Wala siya magmaskara, ug dili niya kaila ang mga vigilante nga nagbulhot og itom nga huyohoy sa dakbayan samtang misutoy ang ilang motorsiklo kadlit sa kadalanan nga nagkalapok og pula. Kon siya taga-diin, taghoy ra ang iyang tubag, mihungaw gikan sa iyang pangag ug sa ngabil nga nangudlot bantang sa singsing sa kasal nga misalingsing sa kinumo sa nagsukit-sukit. Ang iyang gitug-an mao ra ang panaad sa mga manag-uyab nga napatik sa panyo nga nagkalatik sa sip-on ug luha. Ang iyang giyamyam
mao ra ang mga tam-is nga linya sa kanta nga gihulmigas sa diwalwal nga dila sa naghikog. Ang iyang gibutyag
mao ra ang kahilum sa usa ka puya nga gipistahan sa mga ilaga sa basurahan. Ang iyang giangkon
mao nga siya ra’y bugtong nagsayaw-sayaw duyog sa dinamita nga nagpitik sulod sa atong dughan. Wala siya mangayo’g pasaylo sa iyang pak-an nga pagpangahas nunot sa usa ka tahas: ang pagpakay-ag sa kahayag. Ang pagpauyog kalit sa kalibutan aron mapulpog ang kangitngit. Aron mawatas-watas ug maugdaw ang atong kamingaw. Wala siya’y apelyido. Siya tawga lang kuno sa ngalan nga Kupido.
(alang ni Raphael Gandalf) Bisan ang amang makakanta bahin sa dili nako mabuhat: sirko- balintong, salamangka, inigmat ug ang pagpakidhat sa buta. Bisan akong taghoy— muna’s ginhawang’ pangugat— wala’y kisaw sa huyohoy, gitugaw ug gihuyop sa huni sa panghupaw. Gani ang bungol makalingi sa pagtambol sa akong kabalaka samtang talinis ang mga torotot, nagpaabot sa akong pagkalukapa. Ug dali ra pud tudloon sa mga pungkol ang mga dapit diin nabiyaan ko bisan sa mga bakol. Diin gitukmod ko sa kahumok sa akong ilong sa pagsuong-suong sa mga suok-suok sa kahapunon diin ang alimyon sa dugo mao ra’y akong masimhot samtang ang mga buwak nga tunokon gasugwak gikan sa akong kamot. Kining tanan akong gidawat, anak, kining tanan akong gi-angkon sukad gitugyanan ko’g katakus sa pagsapnay, sukad ang kagabhion nagtugyan nako’g gahum batok sa kalaay, katulogon ug urom bisan pa’g ga-uwang ang mga iro, gaalindasay kay giduyogan man sa akong laylay.
Ningitngit ang mga ngilit-ngilit sa lawas sa imong inahan sa inanay nimong pagsubang sulod sa iyang sabakan. Nahimong bukid ang iyang tiyan, ug milipang ang kalasangan sa akong dughan: nanamkon og mga ihalas nga liso, nag-uha-uha sa mga mangtas nga mga sanga ug wala pa hiilhing mga bunga.
Ninggitib sa akong dila ang mga udlot sa pangaliya hangtod nasiak ang adlaw ug nisidlak ang imong unang tyabaw kapin sa oras gikan sa paglabay sa udtong tutok. Din-a ko mangutana nganong magbandilyo ang mga tuktogaok matag kaadlawon. Gibalhiboan ang akong mga bukton.
Sa imong kagutom, samtang ikaw gilaylayan sa imong inahan, gitungab nako ang iyang tingog. Hangtod ang kahayag nga midagayday sa tumoy sa iyang totoy gisawman sa mga bitoon nga nangandoy saw-an ug saulogon ang atong mga kagabhion. Ikaw ang suga sa tanan nakong isugilon.
Tila sa Inahang Dila. Lanog sa Lumad nga Tingog. Hawanan sa Habog nga Handurawan. Pagpangayam sa Katingalahan ug Pagpaminaw sa Kahilom sa Iyang Pagtugdon. Kapakapa Gikan sa Kabulakan sa Kahimatngon.
"Iring-iring sa Tingbitay sa Iro" (recipient, Ubod Writers Grant of the National Commission for Culture and the Arts)
APIL SA ANTOLOHIYA
"The Poem & The World" (University of Washington Press)
"Kapulongan: Conversation with Cebuano Writers (published by Sunflower Press and the Cebuano Studies Center of the University of San Carlos)
BALHIBOON NGA TULOMANON
"Reimmersion (in native culture) is not an end in itself; it is to define more clearly the native grounds on which the Cebuano poet stands, the local parameters of language and experience, toward the end that he can stand in the world confident in the singular value of his own voice...To conserve and extend the resources to which the Cebuano poet is heir by enhancing the natural rhythms of native speech, cultivating the rich concreteness of dialect, and confronting the particulars of his social experience...
The Cebuano poet today does not come upon a language that is already there, ready to use; he has to recreate it not only out of the rawness of daily speech but summon out of language that which has already fallen away from common consciousness and use."
-- Dr. Resil Mojares, "Cebuano Poetry: Looking Backward, Forward."
TAGO-LILONG NGA TUGPAHANAN
PADULONG SA PANGANOD SA ILANG MGA PULONG
"What could I say at all without my roots?... What could I say without coming to ground?... and I took no journey other than the return." - Pablo Neruda
"And the end of all our exploring/ Will be to arrive where we started/ And know the place for the first time." - T.S. Eliot
"The work of language deserves our greatest care, for the tongue’s fire may devour the world, or may light the way." - Scott Russell Sanders
“Literature takes shape and life in the body, in the wombs of the mother tongue.” - Ursula K. Le Guin
"Memory that yearns to join the centre, a limb remembering the body from which it has been severed, like those bamboo thighs of the god… The personal vocabulary, the individual melody whose metre is one's biography, joins in that sound, with any luck, and the body moves like a walking, a waking island." - Derek Walcott
"We ascend, from the infinite pit of our perceptions, to the finite life of words." - William Bronk
"The mission of poetry is to create among people the possibility of wonder, admiration, mystery, the sense that life is marvelous... To make life a marvel--that is the role of poetry." - Octavio Paz
"Poetry has a great digestive system and can consume and recycle almost anything. It's the poet's persona that gives meaning to the process. The first important act of the imagination is to create the person who will write the poems. And that's not the end of it. We have to invent and reinvent who we are until we arrive at the self we can bear to live with and die with. Art demands of the artist the capacity for self-renewal. Without it, art withers. And so does the life." - Stanley Kunitz
"Poetry can bring together those parts of us which exist in dread and those which have the surviving sense of a possible happiness, collectivity, community, a loss of isolation." - Adrienne Rich
"By making us stop for the moment, poetry gives us an opportunity to think about ourselves as human beings on this planet and what we mean to each other." - Rita Dove
"Poetry gives us revelations, flashes, which illuminate those things which were mysterious to us." - Victor Hernandez Cruz