6/26/2006

Kuan: Tulo Ka Haiku

(Illustration: JOSUA CABRERA)

Pagkatumpag sa Kamingaw


Natun-as na ang adlaw.
Apan kanus-a
matumpag ang kamingaw?








Nangahagbong nga Bitoon

Iphon ta: mga bitoon
nga nangahagbong.
Asa man ta padulong?










Sa Palibot sa Hardin

Hanging itom, sa atong
hardin naglibot.
Kanus-a ta mag-ibot?


Pangandam

Pagbantay,
ayaw pagdanghag kon buot kang
mohimamat sa balak.

Daghan ra ba kaayo’g nawong
ang iyang mga pulong. Nag-ugom
og mga buak nga bildo, nag-aso
ang iyang dila: wala’y kalainan

sa managhigugma
nga misalikway sa kamingaw
ug kalisang, nag-bayloay sa ilang gininhawa
samtang nahimong samin sa isig usa
ang ilang lawas nga nagsinaw sa ilang singot.

Wala’y kalainan
sa paghot sa iro ilawom sa kagabhion
ang gisumbong sa magbabalak
nga gihuboan sa mga bakak
samtang nangliki ang iyang antipara
atul sa pagtakdol
sa iyang pag-inusara.

Pagmatngon kon buot kang makighilawas
sa pasumbingay nga nagkiay-kiay
luyo sa kahilum: wala’y kalainan

sa huni ug kundat sulod sa dughan

duyog sa tinagong tunob sa kawatan.
Kon siya imong masakpan,
nagpasabot kini nga ikaw andam na
modawat sa bisan unsang hagit
batok sa kangitngit samtang

ang balak-- nangahas
lagbas sa imong kalimutaw—
nangidhat ug nagpatin-aw
kon unsaon paghulat.

Kuan: Duha Ka Haiku

(Illustration: JOSUA CABRERA)

Sa Pagkapikas sa Samin

Sa kahayag gitusok,
samin napikas.
Unsaon man pagtutok?










Nagbukal nga Sabaw

Buhilaman: nagbukal
nga sabaw. Nganong
mga tiyan namugnaw?

Ting-init, Hunas, Taub


Dili matugkad ang kauhaw
sa adlaw. Iyang dila nag-aso
sa pagsupsop— sama sa masuso—
sa atong singot nga mibanaw
ug buot molapaw sa dagat.

Nagsungkod sa baybayon, ang beterano
sa karaang gubat gihagit sa katawa
sa mga kataw. Ang ilang mga tutoy
mipatubod sa iyang laway, miawas
sa iyang ngabil nga nangliki karon
sa tinghunas sa iyang taghoy.


Nangalisngaw ang gilawmon
sa iyang panghupaw. Iyang natilawan
ang parat nga huyohoy nga huyopon unya
sa aso sa mga panghaw
ug tambutso sa dakbayan diin
nagbanaw ang kabugnaw sa dugo
samtang nag-agas ang gatas gikan

sa ngabil sa mga bag-ong gipangtuli
nga karon naglawod ang kahidlaw
sa pagdasdas, wala’y pagdumili
sa pakighilawas sa mga balod
nga nagbukal-bukal gihapon
hangtod ug bisan
ang adlaw malumsan.

Kuan: Upat ka Haiku

(Illustration: JOSUA CABRERA)

Unos sa Uha

Naghuot na ang arka.
Kinsa’y nalumos
sa pag-unos sa uha?










Panghupaw Gikan sa Pagtuang

Migitib, mga udlot
sa pagpanghupaw.
Asa na man ang bangaw?









Abo sa Adlaw

Gihagdaw pa sa kabog--
abo sa adlaw.
Kanus-a man mobatog?









Hagwa sa mga Ikogan

Iring sungkaban, irong
buang: gahagwa.
Kinsa’y nagkalibanga?

Dihang Gisikop ug Gikulata ang Terorista

Dili maila iyang dagway, nabulhog
ug nabulit sa bun-og. Wala siya magmaskara,
ug dili niya kaila ang mga vigilante nga nagbulhot
og itom nga huyohoy sa dakbayan samtang
misutoy ang ilang motorsiklo kadlit
sa kadalanan nga nagkalapok og pula.
Kon siya taga-diin, taghoy ra ang iyang tubag,
mihungaw gikan sa iyang pangag ug sa ngabil
nga nangudlot bantang sa singsing
sa kasal nga misalingsing sa kinumo
sa nagsukit-sukit. Ang iyang gitug-an

mao ra ang panaad sa mga manag-uyab
nga napatik sa panyo nga nagkalatik
sa sip-on ug luha. Ang iyang giyamyam

mao ra ang mga tam-is nga linya
sa kanta nga gihulmigas sa diwalwal
nga dila sa naghikog. Ang iyang gibutyag

mao ra ang kahilum sa usa ka puya
nga gipistahan sa mga ilaga
sa basurahan. Ang iyang giangkon

mao nga siya ra’y bugtong nagsayaw-sayaw
duyog sa dinamita nga nagpitik sulod
sa atong dughan. Wala siya mangayo’g
pasaylo sa iyang pak-an nga pagpangahas
nunot sa usa ka tahas: ang pagpakay-ag
sa kahayag. Ang pagpauyog kalit
sa kalibutan aron mapulpog
ang kangitngit. Aron mawatas-watas
ug maugdaw ang atong kamingaw.
Wala siya’y apelyido. Siya tawga lang kuno
sa ngalan nga Kupido.

Dihang Nabuntagan ang Gamhanan

(alang ni Raphael Gandalf)

Bisan ang amang makakanta
bahin sa dili nako mabuhat: sirko-
balintong, salamangka, inigmat
ug ang pagpakidhat sa buta.

Bisan akong taghoy— muna’s ginhawang’
pangugat— wala’y kisaw sa huyohoy,
gitugaw ug gihuyop sa huni
sa panghupaw. Gani ang bungol
makalingi sa pagtambol sa akong kabalaka
samtang talinis ang mga torotot, nagpaabot
sa akong pagkalukapa. Ug dali ra pud tudloon
sa mga pungkol ang mga dapit diin nabiyaan ko
bisan sa mga bakol. Diin gitukmod ko
sa kahumok sa akong ilong sa pagsuong-suong
sa mga suok-suok sa kahapunon diin ang alimyon
sa dugo mao ra’y akong masimhot samtang
ang mga buwak nga tunokon gasugwak
gikan sa akong kamot.

Kining tanan akong gidawat, anak,
kining tanan akong gi-angkon sukad
gitugyanan ko’g katakus sa pagsapnay,
sukad ang kagabhion nagtugyan nako’g gahum
batok sa kalaay, katulogon ug urom
bisan pa’g ga-uwang ang mga iro,
gaalindasay kay giduyogan man
sa akong laylay.

Sa Akong Kinamaguwangan

(alang ni Gabriel Ollivan)











Ningitngit ang mga ngilit-ngilit sa lawas
sa imong inahan sa inanay nimong pagsubang
sulod sa iyang sabakan. Nahimong bukid
ang iyang tiyan, ug milipang ang kalasangan
sa akong dughan: nanamkon og mga ihalas
nga liso, nag-uha-uha sa mga mangtas nga
mga sanga ug wala pa hiilhing mga bunga.

Ninggitib sa akong dila ang mga udlot
sa pangaliya hangtod nasiak ang adlaw
ug nisidlak ang imong unang tyabaw kapin
sa oras gikan sa paglabay sa udtong tutok.
Din-a ko mangutana nganong magbandilyo
ang mga tuktogaok matag kaadlawon.
Gibalhiboan ang akong mga bukton.

Sa imong kagutom, samtang ikaw gilaylayan
sa imong inahan, gitungab nako
ang iyang tingog. Hangtod ang kahayag
nga midagayday sa tumoy sa iyang totoy
gisawman sa mga bitoon nga nangandoy
saw-an ug saulogon ang atong mga kagabhion.
Ikaw ang suga sa tanan nakong isugilon.

Kuan: Duha ka Haiku

(Illustration: JOSUA CABRERA)

Utlanan nga Wa'y Katapusan


Padayon sa pagtuyok
ang kalibutan.
Nganong duna’y utlanan?









Dasmag sa Dan-ag

Ang buwan nasarasay.
Nganong duna ma’y
manukmag sa kahayag?